خکارندوی غوریخُکارَندویِ غوری، نخستین قصیده سرای ادبیات پشتو در سده هفتم است. چون در زبان پشتو، اِبدال حرف «خ» به «ش» وجود دارد، ۱ - معرفی اجمالیاو را شُکارندو نیز گفته‌اند. پدرش، احمد کوتوال، در فیروزه‌کوه (نخستین پایتخت غوریان) می‌زیست. پس از گشوده شدن شهر غزنی/ غزنه در ۵۶۹، پادشاهان غوری (در نواحی غور) به سلطنت رسیدند. وقتی معزالدین محمد سام (حک: ۶۰۰ـ ۶۰۳)، در پی مرگ برادر بزرگ‌ترش غیاث‌الدین محمد، بر تخت نشست، خکارندو قصایدی در مدح او سرود و این نشان می‌دهد که شاعر در نیمه دوم سده ششم و اوایل سده هفتم می‌زیسته است. او احتمالا در فیروزکوه و شهرهای بُست و غزنی اقامت داشته، و شاعر دربار بوده و در لشکرکشی‌های معزالدین به هند، او را همراهی می‌کرده است. ۲ - ویژگی اشعارخکارندوی غوری، از نخستین شاعران دوره اول ادبیات پشتو [۱]
اردو دائره معارف اسلامیه، لاهور ۱۳۸۴ـ۱۴۱۰/ ۱۹۶۴ـ۱۹۸۹، ذیل «خکارندوی غوری» (از عبدالحی حبیبی).
به‌شمار می‌آید. در بخش بازمانده از دیوان او، ماجرای عبور معزالدین از رود سند و رسیدن او به ناحیه سند، و تسلط وی بر شهرهای لاهور و دهلی، به طرز درخشانی وصف شده‌است. اشعار او علاوه بر ارزش ادبی، از حیث وصف طبیعت، به‌ویژه بهار، در نهایت زیبایی و سرزندگی است و سندی تاریخی و با ارزش به شمار می‌رود.۳ - فهرست منابع(۱) اردو دائره معارف اسلامیه، لاهور ۱۳۸۴ـ۱۴۱۰/ ۱۹۶۴ـ۱۹۸۹، ذیل «خکارندوی غوری» (از عبدالحی حبیبی). (۲) فارغ بخاری و رضا همدانی، پشتو شاعری، کراچی ۱۹۶۶، ص ۱۰۴ـ۱۰۷. (۳) پشتو ادب، چاپ جلیل قدوائی، کراچی ۱۹۵۱، ص ۷ـ۱۴. (۴) عبدالحی حبیبی، تاریخ ادب پشتو، کابل ۱۹۵۰، ص ۵۳ـ۵۹. (۵) محمد هوتک‌بن داود، پوتّا خزانه، چاپ حبیبی، کابل ۱۹۴۴، ص ۲۳۴ـ۲۴۴. (۶) صادق‌اللّه مختصر، تاریخ ادب پشتو، کابل ۱۹۴۶، ص ۴. (۷) شاه‌محمد مدنی عباسی، پشتو زبان، اور، ادب کی تاریخ، لاهور ۱۹۶۹، ص۳۰ـ۳۱. (۸) O Caroe, The pathans, Karachi ۱۹۸۴, XVIII, XIX, ۳۵-۳۷, ۱۲۰-۱۲۵ ۴ - پانویس
۵ - منبعدانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «خُکارَندویِ غوری»، شماره۷۱۶۱. رده‌های این صفحه : مقالات دانشنامه جهان اسلام
|